Ngoài những HTX yếu kém, phải giải thể, có nhiều HTX phát triển mạnh mẽ, tạo được niềm tin của người dân vào mô hình kinh tế tập thể.

Tạo sự chuyển biến 

HTX Nuôi thuỷ sản Cái Bát, ấp Cái Bát, xã Hoà Mỹ, huyện Cái Nước là một trong những HTX được hình thành từ sự chủ động của người dân, đến nay cho thấy hiệu quả tích cực trong quá trình hoạt động. Đời sống của các thành viên trong HTX không ngừng nâng cao.

Xã viên HTX Nuôi thuỷ sản Cái Bát kiểm tra tôm nuôi.

Ban đầu được hình thành chỉ là tổ hợp tác (THT) với 12 xã viên, góp vốn xoay vòng giúp nhau làm ăn, đến năm 2013 có 107 xã viên tham gia, tổng diện tích canh tác hơn 320 ha với nhiều hình thức như nuôi tôm công nghiệp, tôm quảng canh cải tiến, thâm canh, siêu thâm canh… Việc liên kết và sản xuất theo mô hình tập thể giúp năng suất tôm nuôi đạt hiệu quả cao, hạn chế dịch bệnh và hiện HTX đang trở thành vùng nguyên liệu tôm sạch theo tiêu chuẩn ASC (Hội đồng Quản lý nuôi trồng thuỷ sản).

Chủ tịch Hội đồng Quản trị HTX Nuôi thuỷ sản Cái Bát Nguyễn Văn Lâm cho biết: “Từ khi chuyển sang mô hình HTX, tôm nuôi của các xã viên đạt hiệu quả cao và ổn định, trung bình mỗi năm mỗi xã viên thu về từ 3-5 tấn tôm. Chỉ tính những tháng đầu năm 2017, các xã viên đã khai thác trên 300 tấn tôm nguyên liệu”.

Ông Lê Minh Tặng, ấp Cái Bát, xã Hoà Mỹ, cho biết, từ khi vào HTX đến nay, các xã viên được tham gia các lớp tập huấn, hội thảo về nuôi tôm. Hoạt động nuôi thuận lợi do quá trình cải tạo, sên vét, xả thải đồng bộ, nguồn giống được cung cấp bởi các đầu mối trong chuỗi liên kết nên đảm bảo nguồn gốc… Nhờ đó, tôm nuôi đạt hiệu quả cao”.

HTX Nuôi trồng thuỷ sản Cái Bát đang được Công ty Cổ phần Chế biến và Xuất nhập khẩu thuỷ sản Thanh Đoàn xây dựng vùng nuôi tôm sạch theo chuẩn quốc tế ASC theo hình thức chuỗi liên kết. Giám đốc HTX Nguyễn Hoàng Ân cho biết: “Tham gia chuỗi liên kết tạo thuận lợi lớn cho HTX. Chúng tôi được đảm bảo chặt chẽ các khâu từ cung cấp con giống, chế phẩm sinh học, thức ăn, đầu ra cũng như giá cả ổn định hơn. Hiện nay, Công ty Thanh Đoàn xây dựng vùng nguyên liệu tôm sạch nên HTX được hỗ trợ 5 triệu đồng/ha nuôi tôm quảng canh và 8 triệu đồng/ha nuôi tôm thâm canh”.

Ông Lê Minh Tặng, ấp Cái Bát, xã Hoà Mỹ, sau thời gian tham gia HTX thu nhập mỗi năm hơn 200 triệu đồng.

Ông Lê Minh Tặng phấn khởi: “Các thành viên trong HTX ban đầu không phải ai cũng có nguồn vốn lớn, do đó khi thực hiện chuỗi liên kết với nguồn vốn được hỗ trợ, xã viên có thể thực hiện được các quy trình kỹ thuật cũng như cải tạo ao đầm theo tiêu chuẩn. Ngoài ra, do được bao tiêu sản phẩm nên xã viên rất phấn khởi, có ý thức tuân thủ đúng quy trình nuôi theo khuyến cáo”.

Khởi sắc của mô hình kinh tế tập thể có thể nói là nguồn động lực để nông dân các địa phương khác yên tâm và mạnh dạn áp dụng nhằm thay đổi tập quán sản xuất. Ông Nguyễn Văn Lâm chia sẻ: “Mô hình HTX đã giải quyết được một cách tốt nhất vấn đề ô nhiễm môi trường nước. Khi là thành viên HTX, các xã viên sẽ phải tuân thủ triệt để quy trình nuôi, cải tạo ao đầm đồng loạt, vì thế đã kiểm soát được yếu tố môi trường. Thả nuôi có thời vụ, thời điểm và đặc biệt là con giống có nguồn gốc, đảm bảo sạch bệnh”.

Kinh tế tập thể thiếu vốn phát triển

Mặc dù mô hình kinh tế tập thể trên địa bàn tỉnh phát triển mạnh thời gian qua, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế, khó khăn, cần sự chung tay khắc phục của các ngành chức năng có liên quan.

Khó khăn lớn là HTX chưa huy động đủ vốn điều lệ, dẫn đến không thể triển khai được phương án sản xuất kinh doanh và các dịch vụ hỗ trợ cho thành viên. Tình trạng HTX thiếu vốn đầu tư mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh nhưng khó tiếp cận các nguồn vốn vay đang là vấn đề chung hiện nay.

Ông Nguyễn Văn Lâm cho hay: “Việc tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng của các HTX rất khó khăn. Hiện chưa có HTX nào có thể vay vốn bởi các ngân hàng đều đòi hỏi thế chấp chứ không cho vay tín chấp. Bản thân HTX Nuôi thuỷ sản Cái Bát có vốn điều lệ 200 triệu đồng nên rất khó đáp ứng các dịch vụ cho xã viên, dẫn đến khả năng liên kết với các đối tác bên ngoài còn hạn chế. Nhiều xã viên phải tự mua giống thả nuôi chứ HTX chưa thể cung cấp. Mặc dù vậy, HTX cũng chủ động liên hệ cho xã viên mua giống tại đơn vị đầu mối trong chuỗi liên kết nhằm đảm bảo đúng quy trình, an toàn dịch bệnh”.

Hiện toàn tỉnh có 142 HTX; trong đó đang hoạt động 131 HTX và 11 HTX ngưng, nghỉ hoạt động, bao gồm các lĩnh vực: nông nghiệp có 69 HTX, phi nông nghiệp có 62 HTX; ngoài ra còn các HTX thuộc các lĩnh vực khác như: xây dựng, giao thông vận tải, công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, thương mại - dịch vụ… Bên cạnh đó, toàn tỉnh hiện có 1.152 THT, trong đó ngưng, nghỉ hoạt động 139 THT.

Theo đánh giá của Liên minh HTX tỉnh các HTX có sự đoàn kết cao, cán bộ lãnh đạo HTX nhiệt tình, tâm huyết xây dựng HTX. Nhiều HTX thực hiện tốt việc triển khai dịch vụ hỗ trợ thành viên, nhạy bén trong kinh doanh. Tuy nhiên, cái khó là phần lớn HTX chưa bố trí được trụ sở làm việc, chưa huy động đủ vốn điều lệ, dẫn đến không thể triển khai được phương án sản xuất kinh doanh và các dịch vụ hỗ trợ cho thành viên. Từ chỗ chưa tổ chức được dịch vụ, HTX không có nguồn thu dẫn đến không có nguồn chi lương cho cán bộ HTX và chi cho hoạt động của bộ máy. HTX thiếu vốn đầu tư mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh, nhưng không tích cực huy động góp vốn điều lệ trong thành viên, còn trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước, dẫn đến khả năng liên kết với các đối tác bên ngoài hạn chế. Chưa xây dựng được nhãn hiệu hàng hoá sản phẩm mang tên HTX.

Từ đó có thể thấy, để mô mình kinh tế tập thể phát triển theo đúng định hướng, cần đẩy nhanh quá trình sắp xếp lại, đi sâu chỉ đạo củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động HTX. Ngành chức năng cần thống nhất biện pháp chỉ đạo củng cố các HTX hoạt động yếu kém, từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả

Đặng Duẩn- Báo Cà Mau